Mehring Yayıncılık, 15 Kasım 2025 Cumartesi günü saat 18.00’de İstanbul, Beyoğlu’ndaki Tokatlıyan Han’da şimdiye kadar yapılmış en önemli belgesellerden biri olan Çar’dan Lenin’e filminin gösterimini düzenliyor.

1917 Ekim Devrimi’nin yeni takvimle 108. yıldönümünden bir hafta sonra yapılacak etkinlikte, Sosyalist Eşitlik Partisi – Dördüncü Enternasyonal Genel Başkanı Ulaş Sevinç, film ve “Ekim Devriminin Güncelliği” üzerine bir konuşma yapacak. Film gösterimi ve sunum, Ressam Gülhan’ın 7 Kasım’da başlayan “Troçki’nin Yolu” sergisinin kapanış etkinliği niteliğinde olacak.

Bu olağanüstü belgesel, ünlü Amerikalı radikal ve sosyalist Max Eastman (1883-1969) ile dünya tarihinin yönünü değiştiren bu olayın en büyük film kaydını toplayan Rusya doğumlu göçmen Herman Axelbank (1900-1979) arasındaki karmaşık ve sürekli işbirliğinin bir ürünüydü.

Axelbank, 1917 Şubat ayından başlayıp 3 yıllık iç savaştan sonra 1921 yılında nihai zaferine ulaşan Rus Devrimi’nin en önemli film arşivine sahipti. Axelbank, 1928 yılının sonunda Max Eastman’a koleksiyonunu sundu ve görüntülere altyazı yazarak filmi yönetmesini önerdi.

Film 1931’de tamamlanmış olsa da ilk gösterimi 1937’de New York’ta yapılabildi. Basından gelen ilk tepkiler olumluydu; kalabalıklar filmi izlemeye geliyordu. Ancak kısa süre sonra, artık tamamıyla Stalinistleşmiş olan ABD Komünist Partisi’nin karalama ve boykot kampanyası başladı. 1932’den bu yana çok şey değişmişti. Moskova Duruşmaları ve Yaşlı Bolşeviklerin kanlı tasfiyesi sırasında gösterilen film, Stalinist rejimin tarihi çarpıtma planlarının önünde bir engeldi. Eastman’ın belirttiği gibi “Troçki Ekim ayaklanmasına liderlik etmiş ve Kızıl Ordu’yu örgütlemişti; fakat tüm iktidar artık Stalin’deydi.” Çar’dan Lenin’e filmini sinemalarda gösterirlerse Sergey Ayzenştayn’ın filmleri gibi popüler Sovyet filmlerinin piyasaya girmesine izin vermeyeceğini söyleyerek dağıtımcıları tehdit eden Sovyet rejiminin perde arkasından örgütlediği bu kampanya oldukça etkili oldu.

Soğuk Savaş’ın başlamasıyla Herman Axelbank ve belgeseli için yeni problemler ortaya çıktı. Antikomünist yasalar ve baskı, Ekim Devrimi ve Bolşevikleri gösteren bir filmin gösterimini neredeyse imkânsız hale getirmişti. Üstelik Eastman da sağa kaymıştı ve radikal bakış açısını ifade ederek seslendirdiği filmin gösterimini engellemeye çabalıyordu. Axelbank başka bir seslendirme ile filmini kurtarmaya çalıştı ve bu biçimiyle film küçük sinema ve üniversitelerde ara sıra gösterildi.

Eastman 1969’da 86 yaşında öldü. Ondan sonra Axelbank’in filmi büyük ölçüde unutuldu. ABD’deki Sosyalist Eşitlik Partisi’nin önceli İşçiler Birliği, 1970’lerin ortasında filmin telif hakkını almak için Herman Axelbank’la iletişim kurdu. Uzun görüşmelerden sonra anlaşma yapıldı ve 1978’de belgeselin mülkiyeti Axelbank’tan İşçiler Birliği’ne geçti.

Bu son derece önemli filmin, o zamandan beri, Dördüncü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi’nin (DEUK) dünyanın dört bir yanındaki şubeleri ve destekleyicileri tarafından sayısız gösterimi yapıldı.

Tüm okurlarımızı bu önemli etkinliğe katılmaya ve Mehring Yayıncılık’tan Rus Devrimi ve diğer önemli konular üzerine çıkan kitapları incelemeye davet ediyoruz.

Etkinlik detayları:

Çar’dan Lenin’e Belgesel Gösterimi ve Sunum

15 Kasım 2025 Cumartesi Saat 18.00

Tokatlıyan İş Hanı ve Pasajı

Hüseyinağa Mahallesi, İstiklal Caddesi, No: 76 Kat: 2

Beyoğlu / İstanbul